Światowy Dzień Mokradeł to kampania obchodzona co roku na pamiątkę podpisania Konwencji o obszarach wodno-błotnych – międzynarodowego traktatu przyjętego w 1971 r., w którym uczestniczą obecnie 172 państwa.

Mokradła, czyli tereny podmokłe, to obszary lądowe stale bądź sezonowo nasycone lub zalane wodą.

Zdrowe mokradła oferują usługi, które przyczyniają się do dobrostanu człowieka: czystą wodę, bezpieczeństwo żywnościowe i różnorodność żywieniową, czyste powietrze, produkty lecznicze, stabilność klimatyczną, ochronę przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Od 1970 r. ponad 35% mokradeł na świecie uległo degradacji, a proces ten postępuje coraz szybciej. Odwrócenie tego trendu ma kluczowe znaczenie dla zachowania równowagi w przyrodzie i funkcjonowania człowieka.

Mała retencja wodna i ochrona mokradeł w lasach

Działania Lasów Państwowych w zakresie magazynowania wody w lesie i spowolnienia jej odpływu przeciwdziałają lub zmniejszają negatywne skutki zmian klimatu oraz sprzyjają zachowaniu lasów w dobrej kondycji.

Już w 1999 roku zielonogórscy leśnicy razem z przyrodnikami z Klubu Przyrodników ze Świebodzina rozpoczęli odtwarzanie małej retencji wodnej i ochronę mokradeł w lubuskich lasach.

W 2007 roku został wykonany Projekt Małej Retencji Wodnej terenów zarządzanych przez Nadleśnictwo Lubsko. W następnych latach nadleśnictwo włączyło się w działania w ramach ogólnopolskiego projektu Zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego UE Infrastruktura i Środowisko.

Podjęto prace służące:

• zabezpieczeniu zasobów wodnych w lesie,
• zapobieganiu skutkom powodzi oraz suszy,
• poprawie różnorodności biologicznej,
• odtwarzaniu zdegradowanych siedlisk o charakterze wodno-błotnym.

W ramach projektu powstały lub zostały przebudowane na terenie Nadleśnictwa Lubsko 34 obiekty, w tym zbiorniki retencyjne, drewniane zastawki, progi i mnichy.

Do kontroli, pomiarów i badań wód zamontowanych zostało 99 piezometrów, czyli specjalnych urządzeń przy ziemnych budowlach hydrotechnicznych.

W Nadleśnictwie Lubsko poprzez obiekty małej retencji zatrzymano ok. 45,5 tys. m³ wód powierzchniowych oraz ok. 126,5 tys. m³ wód gruntowych.

Efekty programu to przede wszystkim:

• poprawa stosunków wodnych i podniesienie wody w gruncie,
• odtworzenie mokradeł, cieków i stawów,
• powstanie okresowych rozlewisk łąkowych,
• poprawa warunków życia dla wielu organizmów, w tym ssaków, ptaków wodno-błotnych i drapieżnych.

Nowy projekt - "Chlebice"

Zadanie pod nazwą "Odbudowa urządzeń małej retencji – śródleśne zbiorniki wodne „Chlebice" na terenie Nadleśnictwa Lubsko" ma przede wszystkim na celu utrzymanie wody w zbiornikach, co pozwola na wzmocnienie odporności lasu oraz minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych związanych ze zmianami klimatycznymi.

Zbiorniki wodne mają łączną powierzchnię 11,04 ha i usytuowane są w systemie przepływowym w naturalnych dolinach rowów leśnych, które przedzielone zostały groblami ziemnymi z usytuowaniem w tych groblach budowli piętrząco-spustowych w postaci mnichów.

Utrzymanie wody w zbiornikach następuje w wyniku spiętrzenie wody na budowlach piętrzących. Budowle te przystosowane są także do przepuszczenia wody dla zasilania niżej leżących zbiorników.

Działania zostały zrealizowane w ramach ogólnopolskiego projektu pod nazwą "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych" (link).

Cenne obszary wodno-błotne w Nadleśnictwie Lubsko

Ekosystemy wodno-błotne na terenie Nadleśnictwa Lubsko zajmują łączną powierzchnię 701,75 ha. Najcennejsze obszary wodno-błotne objęte są ochroną prawną. Należą tu m.in.:

• rezerwat "Żurawno",
• użytki ekologiczne,
• Obszary Natura 2000 jak: Jeziora Brodzkie, Uroczyska Borów Zasieckich, Lubski Łęg Śnieżycowy, Dolna Lubszy i Brożek.

Wzdłuż strumieni i rzeczek oraz w dolinie Lubszy występują łęgi, natomiast na najbardziej zabagnionych terenach, ze stojącą wodą - olsy. Na wschód od Lubska znajduje się cenny kompleks łęgu dębowo-wiązowo-jesionowego z bogatym runem, w którym rośnie śnieżyca wiosenna, zawilce i przebiśniegi.

Lasy wodochronne stanowią 25,3% wszystkich lasów Nadleśnictwa Lubsko.

Sieć wodną terenu wzbogacają jeziora (Głębokie, Płytkie i Niwa), rzeki i rzeczki (Nysa Łużycka, Lubsza z dopływami) oraz ponad 60 stwów rybnych.

Sprawia to, że na terenie Nadleśnictwa Lubsko występują także rzadkie gatunki roślin i zwierząt, związane z obszarami wodnymi, jak m.in. rybołów.

Więcej informacji:

1) Światowy Dzień Mokradeł - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (link)

2) Mała retencja nizinna w lasach - tablice edukacyjne i informacje ogólne (link)