Pierwsze Leśne Kompleksy Promocyjne (LKP), w tym LKP „Bory Lubuskie”, zostały powołane na mocy Zarządzenia Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych nr 30 z dnia 19 grudnia 1994 r. 

Powstanie leśnych kompleksów promocyjnych nawiązywało do ustaleń „Szczytu Ziemi” w 1992 r. w Rio de Janeiro oraz wcześniejszych deklaracji ministrów leśnictwa z konferencji w Strasburgu (1990 r.) i Helsinkach (1993 r.). LKP mają za zadanie harmonizowanie celów gospodarczych z ochroną ekosystemów, promowanie przyjaznych środowisku technologii oraz rozwijanie badań naukowych.

Leśny kompleks promocyjny to duży, możliwie zwarty obszar leśny, wchodzący w skład jednego lub kilku nadleśnictw, utworzony dla promocji zrównoważonej gospodarki leśnej.

Leśne kompleksy promocyjne łączą cele gospodarcze z ochroną przyrody, realizują nowatorskie projekty oraz pełną kluczową rolę w edukacji dla zrównoważonego rozwoju. 

LKP stanowią także forum współpracy leśników ze społeczeństwem. W radach naukowo-społecznych każdego LKP zasiadają przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, reprezentanci świata nauki i organizacji pozarządowych, przemysłu drzewnego, lokalnych mediów, osoby obdarzone szczególnym zaufaniem społeczności lokalnych.

Warto podkreślić, że leśne kompleksy promocyjne to oryginalna, rodzima idea promowania ekologicznego leśnictwa. Jedynym odpowiednikiem w Europie jest szwedzka koncepcja lasu modelowego, a poza Europą – podobna, nieco wcześniejsza inicjatywa kanadyjska. Pomysł tworzenia LKP spotkał się z uznaniem wśród europejskich leśników i naukowców.

O idei leśnych kompleksów promocyjnych opowiadał pani redaktor Radia Zachód leśnik Paweł Mrowiński (audycja z 2018 r.):

Łączna powierzchnia 25 leśnych kompleksów promocyjnych (74 nadleśnictwa) wynosi ok. 1 275 tysięcy hektarów lasów.

Czym wyróżnia się LKP „Bory Lubuskie”?

LKP „Bory Lubuskie” obejmuje lasy Nadleśnictwa Lubsko (ponad 32 tysiące hektarów), będące częścią Borów Zielonogórskich. Lesistość tego terenu wynosi aż 58,71%, a w zachodniej części nadleśnictwa lasy tworzą jeden z największych zwartych kompleksów leśnych w regionie. Najbardziej charakterystyczne są świeże bory sosnowe. Wśród cenniejszych siedlisk warto wymienić łęg dębowo-wiązowo-jesionowy z unikalnym runem, w którym rośnie śnieżyca wiosenna – obszar ten jest chroniony w ramach sieci Natura 2000.

Fot. Diagram przedstawiający porównanie lesistości Nadleśnictwa Lubsko w roku 1994 (52,3%) i 2024 (58,71%). Dane: Operat Nadl. Lubsko (lata: 1989-98), PUL Nadl. Lubsko (lata: 2019-2028), BDL, https://lubuskie.pl/

Do elementów wyróżniających LKP na tle kraju należą:

• gospodarka leśna na ubogich siedliskach borowych,
• ochrona przeciwpożarowa,
• lichenoindykacja (wykorzystywanie porostów do określania stopnia zanieczyszczenia powietrza),
• geoturystyka, realizowana na terenie Światowego Geoparku UNESCO „Łuk Mużakowa”,
• innowacyjne rozwiązania edukacyjne (np. projekty „Super surowiec” (link) oraz „Sosny – drzewa niezwykłe” (link).

Dzięki prowadzeniu zrównoważonej gospodarki leśnej, pomimo użytkowania lasów i pozyskiwania drewna, w ciągu minionego trzydziestolecia lesistość Nadleśnictwa Lubsko wzrosła o 6,41%, a średni wiek lasów wzrósł z 48 lat do 56 lat.

Nowoczesne technologie i innowacje

Nadleśnictwo Lubsko od lat wdraża nowoczesne rozwiązania w gospodarce leśnej. Na terenie LKP „Bory Lubuskie” testowano i wprowadzono do użytku w całej Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze dwa proekologiczne rozwiązania:

• stosowanie olejów biodegradowalnych przy ścince drzew,
• rozdrabnianie pozostałości pozrębowych zamiast ich spalania. 

Zanim we wszystkich nadleśnictwach w Polsce wyznaczono obszary przeznaczone do uprawiania bushcraftu i surwiwalu, na terenie Nadleśnictwa Lubsko (wraz z 45 innymi nadleśnictwami), testowano pilotażowy program "Zanocuj w lesie" (link).

To tylko przykłady wprowadzania różnych nowych technologii i innowacji na terenach leśnych kompleksów promocyjnych.

Projekty i badania naukowe

Od momentu powstania LKP „Bory Lubuskie” zrealizowano liczne projekty z zakresu ochrony przyrody, m.in. ochronę węży i rybołowa, działania w ramach małej retencji nizinnej czy rozbudowę i unowocześnienie systemu ochrony przeciwpożarowej.

Ważnym aspektem działalności LKP jest monitoring przyrodniczy oraz inwentaryzacja populacji roślin, grzybów i zwierząt. Wyniki najnowszych badań zostały opublikowane w monografii naukowej W krainie sosny. Leśny Kompleks Promocyjny „Bory Lubuskie” (Gabyś, Jerzak, Maciantowicz, 2023), która dokumentuje bogactwo przyrodnicze tego obszaru.

Od 1996 roku na terenie kompleksu zrealizowano 40 prac dyplomowych, licencjackich, magisterskich i doktorskich, głównie studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Współczesne wyzwania

Współczesne leśnictwo staje przed wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatycznymi. Jednym z najważniejszych zadań LKP „Bory Lubuskie” jest przygotowanie lasów na nadchodzące zmiany, monitorowanie nowych zagrożeń oraz wypracowywanie rozwiązań pozwalających im przeciwdziałać.

Trzy dekady działalności LKP „Bory Lubuskie” to dowód na to, że zrównoważona gospodarka leśna może iść w parze z ochroną przyrody i edukacją ekologiczną.

Zapraszamy do obejrzenia prezentacji (PDF), w której przedstawiono kamienie milowe oraz wybrane wydarzenia w latach 1994 - 2024, które miały miejsce na terenie LKP "Bory Lubuskie" (w materiałach do pobrania - na dole artykułu).

Więcej informacji:

• Jednolity Program Gospodarczo-Ochronny dla LKP "Bory Lubsuskie" (BIP: w materiałach do pobrania - link)
• Ochrona przyrody na terenie LKP "Bory Lubuskie" (link)  
• Leśny Kompeks Promocyjny "Bory Lubuskie" (link)